Baskılanan kur, düşen navlun ve Çin’in geri dönüşü Türkiye’nin ithalatta, orta düşük teknoloji yoğunluklu ürünlerin payını artırdı. Bu ürünlerin genel ithalattan aldığı pay 2021’de yüzde 30,4 iken bu yılın ilk 3 ayında yüzde 39’a kadar çıktı. Böylece düşük ve ortak düşük teknolojili ürünlerin ithalatının genel ithalattan aldığı pay yüzde 50’yi geçti.
Ekonomim’den Merve Yiğitcan’ın haberine göre; Doların ‘ucuz kalması’, tüketim malları ithalatında pahalıya mal oldu. Aylık bazda tüketim malları ithalatı bir yılda ikiye katlayarak 4 milyar dolara dayandı.
TÜİK verilerine göre, ilk çeyrekte ithalat yüzde 11,1 artarak 96 milyar 250 milyon dolara yükseldi. Enerji ve altın hariç ithalat ise 2022’nin ilk çeyreğinde 59 milyar 532 milyon dolarken, bu yılın aynı döneminde 64 milyar 335 milyon dolar olarak gerçekleşti. İthalatın dinamiklerine yönelik olarak alt gruplamalara bakıldığında ise dikkat çekici gelişmeler göze çarpıyor. Buna göre, ilk 3 ayda ‘düşük’ ve ‘orta düşük’ teknoloji yoğunluklu ürünlerin ithalatının genel ithalat içindeki payı yüzde 50’nin üzerine çıktı. 2022’nin ilk çeyreğinde bu oran yüzde 44,8; tamamında ise yüzde 48,7 olarak hesaplanırken, bu yılın ilk 3 ayında yüzde 50,2 olarak gerçekleşti. Oysa yıllık bazda bakıldığında 2018’den bu yana söz konusu iki kategorinin toplam payı hep yüzde 50’nin altında idi. Burada en hızlı yükselişin orta düşük teknolojili ürünlerde olduğu görülürken, orta düşük teknolojili ürünlerin ithalatında yaşanan artış, bu kategoride ihracatın ithalatı karşılama oranını da geriletti. Orta düşükte ihracatın ithalatı karşılama oranı 2022 sonu itibarıyla yüzde 77 düzeyinde iken ilk çeyrekte yüzde 54’e kadar düştü. Bu kategoride artış hızı ise aylar bazında bakıldığında oldukça yüksek.
ÇİN’DEN İTHALAT 10 MİLYAR DOLARI AŞTI
Bilindiği gibi içeride enerji ve işçilik maliyetlerinin artması, yanı sıra dövizin baskılanması özellikle ihracatta rekabetçiliği zayıflatırken, görece ‘düşük kalan’ kurun ithalatın önünü açacağı endişelerini artırmıştı. Ancak orta düşük teknolojili ürün ithalatındaki artışı sadece düşük kura bağlamak eksik kalabilir. Türkiye’nin orta düşük teknolojili ürün ithalatını yoğunlukla Uzakdoğu’dan sağladığını varsayarsak, navlunun pandemi dönemi ulaştığı zirveden aşağılara inmesi, Çin’in geçen yılın ikinci yarısından itibaren COVID kısıtlamalarını kaldırmaya başlayarak ‘sahaya’ geri dönmesi orta düşük teknolojili ürün ithalatındaki artışı besliyor. Sadece Çin’den gerçekleşen ithalata bakıldığında 2021 yılında 30,9 milyar dolar olan tutar, 2022’nin sonunda 38,6 milyar dolara ulaştı. Bu yılın ilk 3 ayında da Çin’den ithalat 10,08 milyar dolar olarak ölçülürken, 2022’nin aynı döneminde bu tutar 9,2 milyar dolardı.
ÜRETİM KOŞULLARI İTHALATA İTİYOR
Orta düşük teknoloji yoğunluklu sektörlerde ithalat lehine esen rüzgardan en çok nasibini alan sektörlerin başında hazır giyim ve tekstil geliyor. Üretim ve rekabet koşulları nedeniyle kan kaybeden hazır giyim sektöründe ithalat 2022’nin ilk çeyreğinde 439 milyon dolarken, bu yılın ilk çeyreğinde 617 milyon doları aştı. Tekstil sektöründe de ithalat trendini iplikte net bir şekilde görmek mümkün. İplikte geçen yılın tamamında 4,07 milyar dolarlık ithalatla rekor kırıldı. 2021’de bu tutar 3,3 milyar dolardı. Sektörün dış ticaret açığı da 2022’de 1,5 milyar dolara dayanarak zirveye çıktı. Plastik mamullerde de ithalat 2022 yılında 2021’e göre ton bazında yüzde 7, dolar bazında da yüzde 15 arttı. 2023 yılının ilk çeyreğinde ise 2022’nin aynı dönemine göre plastik mamul ithalatı ton bazında yüzde 6, dolar bazında ise yüzde 13 yükseldi. Büyük kısmı orta düşük yoğunluklu gruba dahil olan çelikte de ithalatta dramatik bir artış söz konusu. Sektörde yılın ilk çeyreğinde ihracat yüzde 48,3 azalarak 2,2 milyon tona gerilerken, aynı dönemde ithalat yüzde 5,9 artarak 4,2 milyon tona yükseldi.
UCUZ DOLAR ‘TÜKETİMİ’ ARTIRDI
Teknoloji yoğunluğuna göre ithalatta bu gelişmeler yaşanırken, geniş ekonomik grupların sınıflamasına göre ithalatta da dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Buna göre, Türkiye’nin tüketim malları ithalatının aylık bazda 1 yıl öncesine göre ikiye katladığı görülüyor. Ocak 2022’de 1,7 milyar dolar olan aylık tüketim malları ithalatı Mart 2023’e gelindiğinde 3,8 milyar dolara kadar çıktı. ‘Ucuz kalan’ doların beslediği tüketim malları ithalatının özellikle Kasım 2022’den itibaren 3 milyar dolar düzeylerinde seyrettiği göze çarpıyor. İlk çeyrekler bazında karşılaştırıldığında ise geçen yılın ilk 3 ayında 6,1 milyar dolar olan tüketim malları ithalatı bu yılın aynı döneminde yüzde 66 artarak 10,1 milyar dolara çıktı. Öte yandan, ilk çeyrekte yatırım malları ithalatı da yüzde 37,4 artarak 12 milyar dolara çıkarken, ara malları ithalatı yüzde 3 gibi sınırlı bir artışla 73,9 milyar dolara yükseldi.
patronlardunyasi.com
